Rotterdamse Noordsingelgevangenis transformeert tot uitnodigend wooncomplex

Rotterdamse Noordsingelgevangenis transformeert tot uitnodigend wooncomplex

“Waarom wilde je vrijwillig in de voormalige Rotterdamse Noordsingelgevangenis gaan wonen?” Tatjana de Bruin, bewoonster van het net opgeleverde project Tuin van Noord lacht en speelt soepel in op de vraag. “Mijn vriend Nick en ik vinden het tof om niet in een standaard rijtjeshuis te wonen. Oude kerken en brandweerkazernes waren er al, maar toen Tuin van Noord in beeld kwam, waren we op slag verliefd. Dit moest onze stek worden. Het had wat voeten in de aarde, maar sinds september vorig jaar is dit ons nieuwe huis. We kunnen niet wachten tot het voorjaar wordt en we met onze buren gezellig in de tuin kunnen zitten.”

Hoofduitvoerder Kees van Leest en senior projectleider Adrie de Bruijn (geen familie) hadden een heel andere eerste indruk van het complex dat tot 2008 in gebruik was als gevangenis. Toen Kees ongeveer drie jaar geleden in de herfst via de toegangspoort het ommuurde terrein op reed, staarde hem een kil, kaal en donker gebouw tegemoet. De gedetineerden waren allemaal al weg en alleen de gevangenisdirecteur met wat personeelsleden ‘waarden‘ nog rond. In de begintijd van het project hield Kees nog kantoor in het hoofdgebouw dat wanneer hij om een uur of zes naar huis ging, stil en spookachtig aanvoelde. Maar Kees zag ook de charme van de locatie. Een markante plek midden in de stad en toch verbazend rustig, met voldoende ruimte om de oude cellencomplexen en kapel heen voor een park en natuurlijk hele bijzondere woningen. Kees zegt: “Er is heel hard gewerkt, we hebben met elkaar de nodige tegenslagen overwonnen en een mooi resultaat voor tevreden bewoners neergezet.”


Cellenvleugels

In 2018 startte de verbouwing, of eigenlijk meer de transformatie. De vier cellenvleugels, in stervorm rondom een centraal gebouw (het Panopticum) en een administratief gebouw vormden het startpunt. De binnenmuren, de vloeren en het dak moesten er allemaal uit. De monumentale buitenmuren van de gevangenis zouden gestut worden om ze te behouden voor het toekomstige wooncomplex. Het vroeg nog de nodige afstemming met de architect om bepaalde elementen uit diens ontwerp toe te passen. Zo mochten de muren niet volledig gereinigd worden, maar moesten ze hun oude uitstraling zoveel mogelijk behouden. Waar nodig zijn nieuwe bakstenen nagemaakt, die wat vorm en kleur betreft goed pasten in de kleuren van het totaalbeeld.



Fundering

Kees vertelt dat de slopers vooral bij de Kapel hier en daar nog goed verstopte zakjes drugs of een geïmproviseerd mes vonden. “Dat hebben we maar aan wijkagent Huib meegegeven. Zouden de geestelijken die de kerkdiensten hielden, geweten hebben dat hun kerk eigenlijk een soort drugshandelsplaats was. Vast niet“, glimlacht Kees. Er openbaarde zich een forse tegenvaller toen bleek dat de fundering slecht was. De onmisbare muren en gevels liepen gevaar en dreigden scheuren te vertonen. Kees en zijn team startten een grootschalige reddingsactie om de delen die in het nieuwe ontwerp zaten, te onderheien. De grootste uitdaging vond Kees het aanbrengen van de nutsvoorzieningen en vooral het stutten en het heiwerk. “Niet alles liep waterpas in het oude gebouw. Maar wij werken wel waterpas natuurlijk. Daardoor lijkt het soms alsof een raam iets lager zit dan een raam ernaast”, vertelt Kees. Met extra doorvalbeveiligingen is de veiligheid in de smalle, soms vier etages hoge appartementen verbeterd.



Duurzaam hergebruik

In het laatste jaar van de bouw kwam Marco Snijders als hoofduitvoerder het team versterken. Hij werkte aan de voorbereiding van het vloeren gieten en aan de afbouw. De voormalige cellenvleugels zijn in de lengte door een muur doorsneden. Aan de weerskanten van die middenmuur zijn de appartementen gebouwd. Die zijn twee tot drie cellen breed. De tralies zijn wel verwijderd. “Toch maar wel,” zegt Marco droogjes. Een cel was 2,70 meter breed. Er zijn daarom wel voortuinen maar geen achtertuinen. Door de oude verbinding met de stadsverwarming weer in gebruik te nemen, hebben de appartementen allemaal vloerverwarming. Waar mogelijk zijn materialen hergebruikt vanuit duurzaamheidsoverwegingen, zoals bijvoorbeeld de dakpannen.

De woningen hebben een erker op de eerste verdieping waardoor ze uitkijken op het nieuwe park. Marco zegt: “Het is nu nog wat nieuw en kaal, maar als dat straks allemaal in voorjaarsgroen staat, wordt dat prachtig.” Het park is ook toegankelijk voor de buurtbewoners doordat er openingen in de oude gevangenismuur rond het terrein zijn gemaakt. De Noordsingel is een buurt en een winkelstraat met een zekere ’luxe’, vertelt Marco. Het nieuwe park en de nieuwe bewoners gaan er een positief en organisch deel vanuit maken, verwacht hij.



De mannen van BAM

Het BAM Wonen bouwteam heeft ervaren hoe enthousiast de bewoners en de buurt de bouw hebben meebeleefd. Bewoonster Tatjana vertelt: “Heel stom, maar hoe vaak ik daar al niet voorbij gefietst ben en naar dat beeld van Vrouwe Justitia gekeken heb, nooit heb ik me gerealiseerd dat daar een gevangenis achter lag en nog minder dat Nick en ik er ooit zouden gaan wonen. Dat karaktervolle, die geschiedenis, dat was onweerstaanbaar. Maar gelukkig konden we nog steeds zelf veel dingen kiezen voor onze stek. Bijvoorbeeld een kast over twee verdiepingen (zie foto in slider onderaan artikel) die we samen met binnenhuisarchitect DOEN hebben gemaakt. Een vide, het lichtplan en de binnenmuren. We klussen zelf ook veel en graag. Hun veelzijdige woning heeft bijvoorbeeld een atelier/werkzolder, waar Tatiana toffe lampen ontwerpt voor haar bedrijf TAATMAAKT. We kregen een plezierig contact met de mannen van BAM Wonen, omdat we veel overleg hadden over die eigen details en omdat we heel vaak kwamen kijken. Mensen hadden ons gewaarschuwd, dat 'die bouwmensen' allemaal boeven zijn. Als je iets wilt veranderen aan je nieuwe huis, dan betaal je de hoofdprijs, zeiden ze dan. Nou, daar is hier dus he-le-maal niks van waar gebleken! De BAM-mannen hadden altijd aandacht voor ons. We hebben een keer een leiding geraakt bij ons eigen kluswerk. Dat hebben zij nog dezelfde dag verholpen. Echt lief! Ik weet nog goed hoe we bij een rondleiding bij een appartement kwamen en ik daar in de erker ben gaan zitten. Dat voelde al zo eigen. En laat nou dat precies het appartement zijn waar we nu wonen. Het duurde best lang voor het zover was, maar vanaf de overhandiging van de sleutel was het echt leuk om met je buren bezig te zijn in je nieuwe huisje. Het woont heerlijk, lekker rustig en comfortabel in het mooiste huis van de wereld. We kijken uit naar het voorjaar als we lekker buiten kunnen zitten. We zijn blij dat de bouw nu bijna helemaal klaar is, maar we missen de mannen van BAM Wonen toch wel een beetje.“

Foto team BAM Wonen: Tim Verkaik (werkvoorbereider) (links), Kees van Leest (hoofduitvoerder), Adrie de Bruijn (projectleider), Bram van Oeveren (uitvoerder), Mandy Verloop (commercieel medewerker), Henk Pelkmans (werkvoorbereider), Yanieck Noordermeer (stagiair). Helaas ontbreekt Marco Snijders op deze foto.

Deel op social media