'De magie die samenwerking heet'

'De magie die samenwerking heet'

Bouw aan medewerking door te luisteren naar bewoners

“Wie denkt dat het renoveren en verduurzamen van woningen een puur technische klus is, heeft het mis. De techniek is ondergeschikt aan het betrekken en informeren van bewoners. Je werkt tenslotte in hun huis. Daarom zoeken we, samen met BAM Wonen, vanaf het allereerste begin het contact met bewoners. Iedereen plukt hier nog dagelijks de vruchten van.”

Zo zet Glenneth Sarkam, sociaal begeleidster bij woningcorporatie Havensteder het essentiële belang van welwillende medewerking door bewoners bij grootschalige renovatieprojecten op de kaart: “We komen voor de werkzaamheden echt bij de bewoners in huis. En dat is op zijn tijd best ingrijpend. Er gebeurt veel in hun woning. We lopen door hun huis, maken lawaai en verstoren tijdelijk het thuisgevoel. Soms voelt het als kamperen in je eigen huis, horen we wel eens. Dat is niet niks. Pas als wij weer weg zijn en de rust terugkeert, ervaren ze het grotere wooncomfort. Een woning die comfortabeler aanvoelt en energiezuiniger is. Zo gaan de woningen door de betere isolatie van energielabel F/G naar energielabel B. Label A bereiken we zodra de woning op stadswarmte van Eneco is aangesloten. Verder zorgt de nieuwe mechanische ventilatie in de woning voor een betere luchtkwaliteit. Het nieuwe hang- en sluitwerk (met politiekeurmerk Veilig Wonen) zorgt voor een veiliger gevoel. De voordelen hiervan merken zij natuurlijk pas als alles klaar is. Dus is het belangrijk om het vertrouwen van bewoners te hebben, zodat zij weten dat we het goed doen. Met we bedoel ik hoofduitvoerder Mario Bogers (BAM Wonen) en onze sociaal begeleiders Els Bosman, Ruksanna Johangier en mijzelf).

Duurzamer door renovatie

Maar terug naar het begin. De gemeente wees Bospolder-Tussendijken aan als een van de wijken in Rotterdam die in 2030 aardgasvrij moeten zijn. Dat leidde tot een gebiedsaanpak waarin Havensteder, Eneco (eigenaar van het warmtenet) en gemeente Rotterdam afspraken maakten om te starten met een deel van Tussendijken. Door slim te combineren konden de werkzaamheden aan de Gijsinglaanflats, de verduurzaming en het oversluiten op het warmtenet tegelijk opgepakt worden. Werkzaamheden in een woning bieden een mooi moment om in contact te komen met bewoners. Om ze beter te leren kennen, vragen wat ze nodig hebben en te werken aan onderlinge verbinding. BoTu is een wijk waar mensen het niet breed hebben, waar veel mensen met een migratieachtergrond wonen. Verder wonen er veel ouderen, eenoudergezinnen en jongeren (met en zonder begeleid wonen). Er is ook veel verborgen eenzaamheid. Een wijk waar veel mensen een flinke dot wantrouwen hebben naar instanties. Toch zijn er ook goede dingen te melden. Mensen die uit zichzelf al de verbinding zoeken met hun buurt- en flatgenoten bijvoorbeeld. Dat biedt Glenneth en haar collega’s Els en Ruksanna aanknopingspunten om de onderlinge contacten binnen de buurt te versterken. De werkzaamheden waar de flatbewoners mee te maken krijgen, kunnen immers de onderlinge contacten en de bestaande sociale binding versterken. Een praatje met de buren is snel gemaakt als de werkmannen op jouw galerij bezig zijn.

We gaan beginnen

BAM Wonen is vorig jaar voor de zomervakantie begonnen met het renovatieproject. Toen hebben Havensteder en BAM Wonen (Mario Bogers) klankbordontmoetingen met diverse bewoners van de Gijsinglaan flats georganiseerd. BAM Wonen heeft de plannen voor betere isolatie, meer ventilatie, gebouwonderhoud en het vervangen van de gasvoorzieningen door aansluiting op het warmtenet van Eneco besproken met de beste experts. Dat zijn natuurlijk de bewoners zelf. Mario vertelt dat er een proefwoning ingericht was, waar de aanpassingen aangebracht waren. “Door een uitgebreide serie foto’s en posters van de proefwoning te maken, konden we de bewoners bij de informatiebijeenkomsten in de centrale hallen van de vijf flats goed laten zien wat er ging gebeuren. Deze bijeenkomsten met natuurlijk gelegenheid tot vragen stellen speelden juli vorig jaar, midden in de coronamaanden, dus we moesten de mensen in kleinere groepen, per galerij, uitnodigen. We moesten van 70 procent van de bewoners akkoord krijgen op de plannen. Anders kunnen ze niet doorgaan. Maar kennelijk hebben we een goed doortimmerd verhaal verteld, want die 70 procent hebben we met elkaar glansrijk gehaald.“ Het bleek een goede zet om de foto’s nog een tijdje in de hal te laten hangen, zodat mensen er rustig nog een keertje naar konden kijken.

Technische opname

De volgende stap in de renovatie was het gesprek dat Mario met de individuele bewoners ging houden: “Met in totaal 360 woningen in de vijf flats ben ik daar nu nog steeds mee doende. In deze gesprekken gaat het om de technische opname. We vertellen de bewoner wat we exact in de woning gaan doen. We kijken dan ook of mensen zelf iets kunnen voorbereiden, zodat we er goed bij kunnen. Een schilderij van de muur halen, de Tv-kabel die langs de plint loopt weghalen of een voorzethaard verwijderen. Dat kan echt van alles zijn. Zo bleek dat op de zesde en zevende verdieping de indeling van de appartementen net iets verschilde van de rest. Hierdoor moest de leidingaanleg voor de warmte-afleverset ook aangepast worden. Doordat we samen met de sociaal begeleiders van Havensteder zo uitgebreid vooraf verteld hadden wat we gingen doen, hadden we het vertrouwen opgebouwd dat we nodig hadden om overal binnen te komen.” Glenneth vertelt: “Dat was een sprekend voorbeeld van hoe waardevol de bewonersinbreng is. Luister je hier niet naar, roep je onnodige weerstand en wantrouwen op. Terwijl je dat goed kunt voorkomen.”

Bewoners ontmoeten

De technische opname was ook voor Glenneth, Els en Ruksanna een mooi moment om de bewoners te ontmoeten. In het begin ging dat samen met Mario, maar dat bleek het risico op coronabesmetting onnodig te verhogen. Daarom maakt Mario nu eerst een afspraak voor hem alleen. Gaat dat lastig of wordt er niet opengedaan, dan nemen de sociaal begeleiders contact op. Ook geeft Mario tijdens de technische opname zijn ogen goed de kost. Naast de praktische en technische dingen die hij met de bewoner bespreekt, let hij ook op sociale signalen. Mario vertelt: “Dan kun je denken aan stapels ongeopende post, vervuiling van de woning of tekenen van vereenzaming. Dingen waar je een onderbuikgevoel van krijgt, hee het gaat niet helemaal goed hier.” Er hoefden voor de werkzaamheden geen woningen overgeslagen te worden.

Buddy’s

Verder zijn er twee bewoonsters in de flat die als ‘buddy’ voor andere bewoners kunnen optreden. Als iemand eens moeite heeft met wat er allemaal om hen heen gebeurt, hebben de buddy’s een luisterend oor en tips over hoe mensen toch hun draai kunnen vinden. Er is zelfs een viertal ‘vluchtheuvel’ woningen beschikbaar voor bewoners die niet goed met de drukte, het lawaai of het stof om kunnen gaan. “ Zo werken we allemaal samen om de mensen te leren om zelfredzamer te worden. Niet alleen om de renovatie te doorstaan, maar ook daarna als alles klaar is en de rust is weergekeerd. We zouden graag meer tijd willen hebben om met bewoners te praten. Dan zou het nog beter gaan. Maar waar we probleemsituaties tegen komen, kunnen we ook het Sociale Wijkteam en maatschappelijk werk inschakelen.“

In volle gang

De werkzaamheden zijn sinds november vorig jaar in volle gang en ze verlopen vlot. Waar praktische problemen of vragen ontstonden, konden die vrijwel altijd tot tevredenheid van de bewoners opgelost worden. Bewoners ontvangen van Havensteder een ongeriefsvergoeding van €500. De gedegen voorbereiding en het intensieve contact met de bewoners werpen hun vruchten af. Zo hebben bewoners Sunyata en Tonny op 9 juli een pannenkoekenfeest georganiseerd voor de flatbewoners. “Om de moed erin te houden”. Je mag ook een Marokkaanse pannenkoek bakken, een Turkse pizza, poffertjes, flensjes of een Johnycake. Als het maar in de koekenpan past, staat op hun uitnodigingsposter.



Glenneth stelt: “Van tevoren dachten we dat het renovatieproject best wel moeilijk kon worden. Maar dat is ons allemaal enorm meegevallen. Ik durf de sociale kant van het project wel een succes te noemen. De magie die dit mogelijk heeft gemaakt, heet samenwerken. Systematisch met BAM Wonen en de andere betrokken partijen, respectvol en duidelijk naar bewoners toe en met korte lijntjes.  De bewoners krijgen niet alleen meer comfort, meer duurzaamheid, maar ook een levendigere community in hun straat. Dat mag je echt wel winst noemen.”

SAMENWERKEN

Deel op social media